Wetsontwerp inzake strategische spoorweginvesteringen: het extra waardevolle miljard van François Bellot wordt bijna eenparig goedgekeurd door de kamer.

Vandaag 31 januari 2019 wordt een gedenkwaardige dag in de geschiedenis van de spoorwegmobiliteit in België. De Kamer heeft het wetsontwerp houdende instemming met het Samenwerkingsakkoord van 5 oktober 2018 tussen de Federale Staat, het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest betreffende de financiering van de strategische spoorweginfrastructuren bijna eenparig goedgekeurd (112 stemmen voor, 4 onthoudingen)

Met dit ontwerp wordt verzekerd dat de bedragen die worden vrijgemaakt in het kader van het door minister François Bellot gevraagde extra waardevolle miljard bestendigd worden tot in 2031, waardoor de financiering van de afwerking van de GEN-werken op lijn 124 Brussel-Nijvel en op lijn 161 kan gegarandeerd worden en strategische spoorwegprojecten uitvoering kunnen krijgen in Vlaanderen, in Wallonië en in Brussel.

Het ontwerp van Samenwerkingsakkoord beschrijft tevens de nieuwe regels inzake de 60/40-sleutel die op meerjarige basis zal worden toegepast in het kader van de enveloppes ten bedrage van respectievelijk 298,9 miljoen euro bestemd voor de investeringen in het Waals Gewest en 448,4 miljoen euro bestemd voor de investeringen in het Vlaams Gewest. Met deze spreiding van de sleutel over meerdere jaren zal kunnen worden vermeden dat werven vertragingen oplopen omwille van administratieve kwesties van jaarlijks evenwicht tussen de uitgaven in Vlaanderen en in Wallonië.

Opmerkelijk is dat artikel 3 van het akkoord bepaalt dat de partijen zich engageren om "[...] de instandhouding van het geheel van het netwerk te verzekeren, in het bijzonder voor de lijnen met een beperkte bevolkingsdichtheid zonder dat een kilometer van de sporen nodig voor de trafiek afgeschaft wordt." Dit garandeert dat alle actieve spoorlijnen overal in het land, zowel in de landelijke als in de semi-stedelijke en de stedelijke gebieden, in dienst zullen blijven. Daarmee wordt komaf gemaakt met de alarmerende geruchten die hieromtrent konden worden gehoord.

De beslissing van de regering, op 31 maart 2017, om een bedrag van één miljard courante euro te besteden aan de uitvoering van een aantal spoorwegprojecten en –werken van groot strategisch belang voor de mobiliteit van de reizigers en voor het goederenvervoer, gebeurde op voorstel van minister van Mobiliteit François Bellot.

"Bij mijn ambtsaanvaarding heb ik meteen de omvang ingeschat van de uitdagingen die mij te wachten stonden inzake mobiliteit en de fundamentele rol van het spoor op dat vlak. Aan de hand van de analyse van de cijfers kon ik alleen maar vaststellen dat een herfinanciering van het GEN-fonds absoluut noodzakelijk was opdat de werken ooit zouden kunnen uitgevoerd worden", zegt François Bellot, federale minister van Mobiliteit.

"In juli 2016 al heb ik dan ook aan de federale regering gevraagd om een extra miljard euro voor strategische spoorweginvesteringen vrij te maken. Ik was toen amper drie maanden minister en mijn voorstel werd eerst glimlachend onthaald, maar algauw hebben mijn collega's in de regering beseft dat ik het heel ernstig meende en vastberaden was", herinnert François Bellot zich.

In januari 2017 bevestigde het Rekenhof in een verslag over de aanwending van de GEN-fondsen dat de resterende bedragen onvoldoende zouden zijn om de werken te finaliseren. In dit verslag werd er ook op gewezen dat dit gegeven gekend was sinds 2009. Daarenboven was er nood aan talrijke strategische spoorwegprojecten in de gewesten opdat het spoor zich zou kunnen ontwikkelen en de uitdagingen van de toekomstmobiliteit zou aankunnen. Op 31 maart 2017 heeft de Regering dus ingestemd met de financiering van het extra waardevolle miljard.

Het ontwerp van Samenwerkingsakkoord legt de grote principes vast die de verbintenissen van elke partij regelen, waaronder in de eerste plaats de verbintenis van de federale Staat om de op 31 maart 2017 besliste financiering uit te voeren.

De federale Regering had er zich kunnen toe beperken om de financiering van het extra waardevolle miljard vrij te geven, maar ze heeft deze investering inzake mobiliteit willen verduurzamen in een samenwerkingsakkoord. "Het wetsontwerp houdende instemming met het samenwerkingsakkoord dat vandaag in plenaire vergadering is goedgekeurd, verankert de verbintenissen van de verschillende partijen over deze legislatuur heen. Ik ben er mij van bewust dat anderen de vruchten van dit werk zullen plukken, maar het gaat om een beleidsbeslissing die op de lange termijn is gericht: mobiliteit is nu eenmaal een uitdaging waarvoor analyses en beslissingen nodig zijn die verder reiken dan een regeerperiode. Na afloop van dit investeringsprogramma zal, voor het eerst sinds de jaren tachtig, het spoorwegnet met liefst 100 kilometer bijkomende sporen uitgebreid zijn.

Het akkoord beoogt tevens de implementatie van de nog beschikbare Waalse prefinancieringen te garanderen zodat alle GEN-werken die op het Waalse grondgebied voorzien zijn zo snel mogelijk kunnen uitgevoerd worden. Dankzij deze extra bedragen zal het GEN-netwerk, zoals vastgelegd in het samenwerkingsakkoord van 11 oktober 2001 tussen de federale overheid en de 3 gewesten, volledig afgewerkt kunnen worden.